Een tijdje geleden werd mijn aandacht getrokken door een paar krantenberichten over de gemeente Buren, in Gelderland. Buren betaalt al sinds 1798 het onderhoud van de kerktorens. Dat is een uitvloeisel van een wet van Napoleon, die vond dat kerktorens een militaire functie hadden (uitkijkpost) en bij calamiteiten ook door de burgerlijke overheid moesten worden gebruikt (als alarmklok, maar ook als schuilplaats bij hoog water). Dus was het logisch dat de gemeente voor het onderhoud van die torens opdraaide. Nu was een wakkere ambtenaar erachter gekomen, dat die wet van Napoleon een paar jaar later, in 1830, alweer was teruggedraaid en dat de gemeente sinds die tijd ten onrechte voor de kerktorens betaalt. En dat wil de gemeente niet meer, begrijpelijk.
Ook in Ouderkerk aan den IJssel staat het onderhoud van de kerktoren op de gemeentelijke begroting. Geen wonder, dat mijn interesse door deze berichtgeving uit het Gelderse werd gewekt. Ik heb al eerder bepleit dat het niet meer van deze tijd is dat een overheid opdraait voor het onderhoud van een kerkgebouw. Zou ook Ouderkerk bijna twee eeuwen hebben zitten slapen?
Navraag bij het Kadaster lijkt dit te bevestigen. In het Kadastraal bericht eigendom, dat ik via internet heb opgevraagd, staat het duidelijk: het object Kalverstraat 1 is eigendom van de Hervormde Gemeente te Ouderkerk aan den IJssel. Om zekerheid te krijgen belde ik toch maar even met de Rotterdamse vestiging van het Kadaster. ‘Als u het echt zeker wilt weten, moet u de eigendomsakte raadplegen’, vertelde de man van het Kadaster.
Die eigendomakte heb ik via de gemeente opgevraagd. Van de secretaris kreeg ik prompt een envelop retour met daarin een kopie van een contract van 9 november 1798 (het jaar klopt met Napoleon!), waarin inderdaad staat dat de afscheiding der kerk van den toorn behoord te geschieden. Dat is nog niet alles. In de envelop zit ook een kopie van de ‘onderhandse verklaring van verjaring’, een notarieel document uit maart 1998, waarin de toenmalige burgemeester Theo Bakkers en de heren Jan Piet Baas en Nico Holdermans van het College van Kerkvoogden verklaren dat de gemeente ‘door verjaring eigenaar is geworden van een perceel grond met de daarop staande kerktoren’. Een ‘onafgebroken bezit van meer dan tien jaren’ had tot de verjaring geleid.
Zaak gesloten? Nou nee. Want de gemeente wás toch al eigenaar, waarom moest dit dan in 1998 alsnog worden vastgelegd? En ik heb nu wel kopieën gekregen van interessante documenten, maar nog altijd niet de eigendomsakte van het Kadaster waar ik om had gevraagd. Wordt dus nog vervolgd.
De kerktoren is belangrijk voor het dorp. Maar ik blijf van mening, dat de overheid niet hoort te betalen voor een kerktoren. We hebben niet voor niets een scheiding tussen kerk en staat.