Kerk en staat

De president van Turkije blijft weg bij een concert dat koningin Beatrix, bij hem op bezoek, hem aanbiedt. De reden: een van de genodigden draagt een hoofddoekje, en bij Turkse wet is bepaald dat de president niet aanwezig mag zijn bij publieke bijeenkomsten waar mensen zich kleden volgens de regels die hun godsdienst voorschrijft. Want de president hoort boven alle partijen te staan, het is een neutrale functie, de personificatie van de overheid, de staat. En kerk en staat zijn strikt gescheiden in Turkije.
Goed beginsel, goed signaal van de president. En Beatrix schijnt er alle begrip voor te hebben.
Ook in Nederland zijn kerk en staat gescheiden.
Maar niet altijd en overal.
In veel gemeenteraden niet. Als je de Turkse lijn zou doortrekken, zouden burgemeesters ook niet aanwezig mogen zijn bij openbare bijeenkomsten waar mensen openlijk hun geloof belijden. Want ook burgemeesters staan boven de partijen, zijn neutraal, verpersoonlijken de overheid. De praktijk is anders. In Ouderkerk opent de burgemeester de raadsvergadering en verzoekt vervolgens Floor Brouwer, voorman van de ChristenUnie, het ambtsgebed voor te lezen waarmee de zegen van boven wordt gevraagd voor de beslissingen die de raad gaat nemen.
Toeval of niet, het ambtsgebed lijkt ineens weer een item te zijn. Het Reformatorisch Dagblad maakt een rondgang langs gemeenten om te inventariseren waar een ambtsgebed wordt uitgesproken aan het begin van een raadsvergadering. Vorige week werd ik gebeld door Het Kontakt dat ook bezig is met een artikel over ambtsgebeden in de regio, en gisteren stond er een artikel over hetzelfde onderwerp in het AD/Groene Hart.
De scheiding van kerk en staat is een goed beginsel. Daarom hoort een ambtsgebed niet thuis in een vergadering van een gemeenteraad. Ik weet dat veel mensen die lidmaat zijn van een kerk, het met mij eens zijn. Het heeft ook te maken met respect, respect voor mensen die niet gelovig zijn en dus ook niet geconfronteerd willen worden met een gebed.
In Schoonhoven hebben ze het goed opgelost, blijkt uit het AD-artikel. De SGP en de ChristenUnie komen daar vóór de vergadering bijeen voor een schriftlezing en een gebed. De vergadering zelf begint met een moment stilte dat iedereen op haar of zijn eigen wijze kan invullen. Een voorbeeld voor Ouderkerk, wat mij betreft. Maar ook andere varianten zijn denkbaar.
Koningin Beatrix is belijdend christen. Maar zij is niet boos op de Turkse president omdat hij haar cadeautje weigert in ontvangst te nemen. Ook dat heeft te maken met respect.
Ben benieuwd of Willem-Alexander en Máxima, als zij straks bij hun inhuldiging als koning en koningin de eed op de Grondwet moeten afleggen, zullen afwijken van de traditie om dat in de Nieuwe Kerk te doen. Dat hoort natuurlijk in de Ridderzaal te gebeuren.
Scheiding van kerk en staat, we kunnen nog veel van de Turken leren.