On-Ouderkerks

Het wordt een spannende week. Donderdagavond komen de onderhandelaars van de vijf politieke partijen bij elkaar om te oordelen over een concept coalitieprogramma. Dat is opgesteld door de PvdA, na twee overlegronden waarin intensief met de andere partijen is gesproken. Deze week moet blijken wie dit programma onderschrijft en met de PvdA verder wil praten over een nieuwe coalitie.
Die bijeenkomst is openbaar. On-Ouderkerks, zou ik haast zeggen, want in mijn herinnering is het voor het eerst dat (een deel van) de collegeonderhandelingen uit de sfeer van de beslotenheid wordt gehaald. In steeds meer gemeenten vinden álle gesprekken plaats in de schijnwerpers plaats. Dat vind ik in principe goed, ik ben voor maximale openbaarheid en de kiezers hebben er recht op te weten wat er met hun stem wordt gedaan. Toch denk ik, dat het in de Ouderkerkse cultuur niet wijs was geweest, wanneer we direct op 7 maart al alle gordijnen hadden open gegooid. Met pers en publiek erbij praat je toch anders met elkaar, minder vrijuit, dan onder vier – of acht, of twaalf, in ieder geval niet te veel – ogen. En juist in die beginfase is het belangrijk vrijuit met elkaar te kunnen praten, zonder de druk van buitenaf.
Bovendien is mijn ervaring, dat in Ouderkerk vaak nogal krampachtig met openbaarheid wordt omgegaan. Het is aan het verbeteren, de gemeente werkt er serieus aan vaker en opener naar buiten te treden, maar een decennia oude bestuurscultuur waarin het staren naar de eigen navel centraal stond, laat zich niet in een paar jaar veranderen.
Daarom is het goed dat we dat geleidelijk doen, er rustig aan wennen dat er ook nog een buitenwereld is, dat het gemeentebestuur geen eiland is. Voor sommigen doet dat misschien pijn. Maar als hierdoor het beeld van een bestuur dat van alles in de achterkamertjes bedisselt, wordt afgezwakt, is het dat beetje pijn wel waard.

Koppels

De burgemeester van Dalfsen had een lumineus idee. Hij heeft nieuwe raadsleden gekoppeld aan ‘ervaren’ raadsleden die als hun mentor gaan optreden en hen gaan inwijden in de geheimen van het gemeentehuis. De burgemeester koppelde oud en nieuw dwars door de fracties heen aan elkaar, in de hoop en verwachting (volgens het persbericht) dat daardoor niet-politieke relaties ontstaan, waardoor het begrip van raadsleden voor andere partijen zal vergroten.
Niet-politieke relaties, wat zou hij daaronder verstaan? In ieder geval hoopt hij dat er iets moois opbloeit tussen de koppels, want om hen te stimuleren heeft de gemeente lunchbonnen in de aanbieding zodat zij met z’n tweeën tijdens een etentje op ongedwongen wijze met elkaar van gedachten kunnen wisselen. Ja, zo beginnen de mooiste relaties. Een beetje kaarslicht erbij, een flesje wijn en het ijs is gebroken.
Het is natuurlijk een onzalig idee van de burgemeester van Dalfsen. Denkt hij nu werkelijk dat raadsleden hierop zitten te wachten? Welk belang heeft een raadslid erbij, om mensen van andere fracties wijzer te maken dan ze al zijn? Als een nieuw raadslid advies wil, dan vraagt hij dat toch in eerste instantie aan zijn partijgenoten, zijn partijorganisatie of de griffier? Persoonlijk moet ik er niet aan denken dat ik een raadslid van een andere partij aan mij gekoppeld krijg. Dat is niet persoonlijk bedoeld, maar het inwerken van een eigen fractie is al lastig genoeg en dat heeft toch echt prioriteit, boven het op sleeptouw nemen van iemand van de VVD of de ChristenUnie. (En ik denk ook niet dat die partijen hun mensen met een gerust hart aan mij zouden toevertrouwen, en dan hebben ze nog gelijk ook.)
Ik vind op internet dat burgemeester Leo Elfers vroeger onderwijzer op een basisschool was. Dat verklaart veel. Wie is door een onderwijzer niet ooit aan een klasgenootje gekoppeld, was het niet om samen een werkstuk te maken dan wel om samen iets moeilijks in de gymzaal te presteren? En het was nóóit je beste vriend of dat leuke meisje met wie je het mocht doen, het was altijd iemand met wie je liever niet samen werd gezien. Een pedagogisch trucje om iets moois tussen leerlingen te laten bloeien, maar bij voorbaat tot mislukken gedoemd. Burgemeesters die hun oude vak zo nodig willen uitoefenen in de raadzaal, het heeft iets pathetisch.
Op www.dalfsen.nl lees ik, dat in Dalfsen de sportieve carrière van schaatser Erben Wennemars begon. Wennemars, dat was toch de man die vlak voor de Olympische Spelen brak met zijn coach? Zeker nooit een lunchbon voor een etentje bij kaarslicht van de burgemeester gekregen.

Oogst

Dat wordt dit jaar helemaal niks met de oogst in Zeeland. Het voorjaar wordt bloedheet, de zomer blijft droog en nét voor tarwe, aardappelen en bieten van het land worden gehaald gaan de hemelsluizen open en de gewassen die nog een beetje zijn opgekomen, zijn al verrot voor ze in de voorraadschuren zijn aangekomen. Dan hadden ze maar moeten bidden in Zeeland, in plaats van op de Biddag voor Gewas en Arbeid snel colleges te vormen zonder daar de winnaars van de verkiezingen bij te betrekken.
Vanwege de biddag waren de verkiezingen met een dag vervroegd. Is het dan netjes om op die rustdag snel een college te vormen, zoals in Goes is gebeurd? Nee, natuurlijk niet. Niet alleen omdat daarmee de kiezer wordt geschoffeerd (de uitslag van de verkiezingen wordt genegeerd, vooraf was al bedisseld dat VVD, CDA en SGP/ChristenUnie samen verder zouden gaan. Dan hadden er net zo goed geen verkiezingen gehouden hoeven te worden), maar vooral ook omdat het de schijnheiligheid ten top is. En wat zegt de Goese SGP/ChristenUnie fractievoorzitter in Trouw? ‘De verkiezingen zijn niet verzet vanwege onze overtuiging, maar omdat veel stemlokalen in kerkzaaltjes zijn. Dinsdag zijn deze wel volledig beschikbaar, op biddag niet.’
Ja, zo lust ik er nog een paar. In het Koninklijk Besluit van 28 juni 2005, waarin de vervroeging van de gemeenteraadsverkiezingen bekend wordt gemaakt, staat dat het samenvallen van verkiezingen en de Biddag voor Gewas en Arbeid bij een belangrijk deel van de bevolking als bezwaarlijk wordt aangemerkt en dat dáárom voor een verschuiving van een dag is gekozen. Niks praktische overweging dus, niks tekort aan kerkzaaltjes, gewoon een uiting van respect voor het streng gelovige volksdeel. Dat respect wordt dus niet beantwoord in Goes.
Gelovigen kun je verdelen in rekkelijken en preciezen. Nu blijkt dat principes van de preciezen heel rekkelijk kunnen zijn.
Dat wisten we al, want in aanloop naar de verkiezingen schoof de landelijke SGP ook haar bezwaren tegen vrouwen in de gemeentepolitiek aan de kant om de samenwerking met de ChristenUnie niet in gevaar te brengen.
En dat brengt me op Ouderkerk. Gisteravond is de nieuwe raad geïnstalleerd. En voor het eerst sinds vier jaar zitten er weer twee vrouwen in de raad. Niet bij de PvdA, helaas (waarmee ik niets wil zeggen over de kwaliteiten van de mannen in de PvdA!), wel bij de VVD en, jawel: de ChristenUnie - waarmee de SGP ook hier een lijstverbinding had, maar dat terzijde. Twee van de 13, het is nog lang niet de 45 procent waarnaar het kabinet streeft in 2010. Een magere oogst, vergelijkbaar met de komende oogst in Goes en omstreken. Maar misschien zitten de omstandigheden hier wel mee en volgt er, deis volentibus, over vier jaar een overvloedige oogst aan vrouwelijke gemeenteraadsleden.

Partijtje

De verkiezingsuitslag is al twee dagen oud maar ik ben nog steeds een beetje verdoofd. Gouderak is Havana aan de IJssel geworden, de PvdA de grootste partij van Ouderkerk. Felicitaties in De Drie Maenen van de andere partijen, handen en zoenen, rode bloemen van een attente partijgenoot. Waar haalde ze die nou zo snel vandaan? Zeven maart moet een plaatselijke, linkse feestdag worden. Op die dag begon in 2006 de victorie. PvdA-stemmers, bedankt! En nu aan de slag. Maar zaterdag eerst nog even een feestje met iedereen die aan de overwinning van de Partij van de Arbeid heeft bijgedragen. Een ‘partijtje’, zoals mijn zoon gevat opmerkte. Hij was op dreef, want over het zetelverlies van de SGP zei hij: ‘Na de vette jaren komen de magere jaren’.
Voor de SGP dan, niet voor Ouderkerk.

Weer

Gezien op de website van de Telegraaf:
Weer lijkt gunstig voor links
DE BILT - Het KNMI verwacht dat dinsdag, verkiezingsdag, een uitzondering vormt in het weer van de afgelopen dagen. Het blijft droog, voorspellen de weerpeilers. Misschien hier en daar wat mist, maar verder geregeld zon en temperaturen boven het vriespunt.
Opiniepeilers zeggen al jaren dat slecht weer de opkomst bij verkiezingen drukt, want mensen gaan dan minder gemakkelijk de deur uit. Vooral de partijen met een minder trouwe aanhang hebben daar last van. Voor de VVD, het CDA en de christelijke partijen zijn regen, wind en sneeuw relatief gunstig.
Aan de linkerzijde wordt op verkiezingsochtend argwanend uit het raam gekeken. Bij slecht weer zijn het vooral de kiezers uit deze hoek die de gang naar de stembus dan maar overslaan. Maar volgens het KNMI zorgt een „rug van hogedruk” voor droog en meestal helder weer.
Tot zover de Telegraaf. Voor de verandering wil ik die krant nu eens geloven. Maar Ouderkerk steekt meestal gunstig af met zijn opkomstpercentage, weer of geen weer. Dat zal morgen niet anders zijn. Hoop ik. Want het gáát ergens over. Je kunt kiezen voor een sociaal beleid, je kunt stemmen op een partij die jou serieus neemt, een partij ook die genoeg heeft van het ondoorzichtige bestuur. Om in KNMI-termen te blijven: een partij die de mist rond de politiek wil laten optrekken. Ga stemmen, ook als het regent of sneeuwt. Op lijst 2.

Stijl

De ChristenUnie is boos op mij. Na het lijsttrekkersdebat van maandag kwam lijsttrekker Floor Brouwer al naar mij toe. Hij begreep niet, zei hij, waarom ik zo kritisch was geweest over het verkiezingsprogramma van zijn partij. Kritiek op andere partijen, dat is not done. Ik had alleen het programma van de PvdA mogen verdedigen, vond hij. Zo hebben we dat altijd gedaan in Ouderkerk, zo moeten we het ook blijven doen.
Een wonderlijke interpretatie van het fenomeen verkiezingsstrijd.
Op de website van de ChristenUnie komt de partij er nog eens op terug. ‘De stijl van de PvdA van Leo Mudde’, noemen ze het. Tja… Dat de ChristenUnie wordt gedomineerd door één persoon, dat is bekend. Maar dat de PvdA van mij zou zijn, dat is nieuw voor mij. Te veel eer Floor.
Volgens de ChristenUnie nam ik het die maandagavond niet zo nauw met mijn argumenten en met de waarheid. Dat is ‘mensen die het programma kennen duidelijk opgevallen’. Maar wat ik precies verkeerd zei, dat staat er niet bij. Dat kan ook niet, want ik heb letterlijk uit het programma van de ChristenUnie geciteerd. Zouden daar dan geen waarheden in staan? Makkelijk, beweren dat ik iets verkeerd heb gezegd maar dat vervolgens niet onderbouwen. Het zal de stijl van de ChristenUnie zijn.
Floor Brouwer wilde tijdens het debat niet op mijn speech reageren, omdat hij dat beneden het niveau van de ChristenUnie vond. Maar op internet wel. Raar, is dat een ander niveau dan?
De ChristenUnie schrijft ook, dat ik een ‘sneer’ gaf aan de VVD. Volgens Van Dale is een sneer een ‘honende, schampere opmerking’. Het ging over het openblijven van de groenstrook tussen het bedrijventerrein en de Abelenlaan. Dit zei ik letterlijk: ‘Het was ook de PvdA die zei: die grond, die moet groen blijven. En wij zeggen dat nog steeds. Als enige, constateer ik, want de andere partij die er toen ook zo voor was, de VVD, doet er nu in haar verkiezingsprogramma geen uitspraak over.’
Is dat honend? Schamperend? Een sneer? Ik dacht het niet, het is een feitelijke constatering. Maar ja, van de ChristenUnie mag ik in verkiezingstijd niets zeggen over de programma’s van anderen. Want dat is geen stijl, vindt zij. Nee, anderen ten onrechte beschuldigen van het uitdelen van sneren – dát is stijl.
(Overigens vroeg ik lijsttrekker John Peters van de VVD na afloop, waarom er in zijn programma niets over staat. ‘Dat vonden wij niet nodig, ons standpunt is bekend’, zei hij. Goed om te weten.)
De ChristenUnie vraagt zich ten slotte af, waarom ik (bedoeld wordt: de PvdA) deze ‘strijdmethode’ meen te moeten hanteren. ‘Vreest hij de concurrentie, omdat de ChristenUnie door hard werken een goede naam heeft opgebouwd in de Ouderkerkse samenleving?’
Nee hoor, de PvdA vreest de concurrentie niet. De PvdA kiest voor duidelijkheid. In haar eigen programma, een brij van negenduizend woorden, heeft de ChristenUnie de duidelijkheid goed weten te verbergen. Wel zo handig, dan kun je daar ook moeilijk op worden aangevallen.
O nee, dat mocht niet, da’s waar ook. Want dat is niet de stijl van de ChristenUnie. Stel je voor dat zij haar goede naam verliest.
Voor wie nog eens wil nalezen waar ik het niet zo nauw nam met de argumenten en de waarheid, mijn speech van maandag 27 februari staat hier.